Айгужина Мирамгуль Қудайбергеновна, Бастауыш сынып мұғалімі, «Ақтөбе қаласының білім бөлімі» мемлекеттік мекемесінің «№8 орта мектеп» КММ, Қазақстан, Ақтөбе облысы, Ақтөбе қаласы
Оқу-әдістемелік әзірлеу: Бастауыш мектепте оқытудың тиімді стратегиялары: қарапайым және табысты оқыту стратегиялары
Оқу-әдістемелік әзірлеу: Бастауыш мектепте оқытудың тиімді стратегиялары: қарапайым және табысты оқыту стратегиялары
1. Кіріспе
Бастауыш мектеп – оқушылардың білім, дағды және қабілеттерін қалыптастырудың маңызды кезеңі. Бұл кезеңде оқыту процесі оқушылардың жеке ерекшеліктеріне, психологиялық даму деңгейіне сәйкес ұйымдастырылуы тиіс. Бастауыш мектепте оқытудың тиімді стратегияларын пайдалану оқушылардың білімге деген қызығушылығын арттырып, олардың шығармашылық әлеуетін дамытуға мүмкіндік береді. Оқушылардың білім алу процесіне белсене қатысуын қамтамасыз ету, ойлау қабілеттерін дамыту және олардың алған білімін өмірде қолдана алуын қамтамасыз ету үшін тиімді әдіс-тәсілдерді қолдану қажет.
Бұл оқу-әдістемелік әзірлеме бастауыш мектепте қолданылатын қарапайым және табысты оқыту стратегияларына бағытталған. Әзірлемеде әртүрлі оқыту стратегияларының мәні, маңызы, қолданылу тәсілдері мен нәтижелері талданады.
2. Оқытудың тиімді стратегияларының мәні
Оқытудың тиімді стратегиясы – оқушының ойлау қабілетін, танымдық және шығармашылық әлеуетін дамыту мақсатында қолданылатын әдіс-тәсілдер жиынтығы. Бұл стратегиялар оқушының оқу процесіне белсене қатысуын қамтамасыз етеді, білімді терең меңгеруіне мүмкіндік береді. Бастауыш мектепте тиімді стратегияларды пайдалану оқушылардың танымдық қызығушылықтарын арттырып, олардың білім алу процесінде белсенділігін қамтамасыз етеді.
Бастауыш мектепте тиімді оқыту стратегиялары оқушының жеке тұлғалық ерекшеліктерін ескеріп, оқу материалын меңгеруге қызығушылықтарын арттыратын әдіс-тәсілдер болып табылады. Бұл стратегиялар баланың жас ерекшелігіне, қабылдау және ойлау деңгейіне байланысты әртүрлі болып келеді.
3. Бастауыш мектепте қолданылатын тиімді оқыту стратегиялары
3.1. Ақпаратты беру стратегиялары
Бұл стратегиялар оқушыларға жаңа білімді жеткізу, түсіндіру мақсатында қолданылады. Ақпаратты дұрыс әрі тиімді беру үшін мұғалім түрлі әдіс-тәсілдерді қолданады. Мысалы:
- Әңгімелесу әдісі – оқушылардың назарын оқу тақырыбына аудару үшін сұрақ-жауап тәсілін қолдану. Әңгімелесу барысында мұғалім оқушылардың ойлау қабілетін, пікірталас дағдыларын дамытуға бағыттайды.
- Визуализация әдісі – білімді көрнекі түрде ұсыну арқылы оқушылардың ақпаратты қабылдауын жеңілдету. Мұнда суреттер, диаграммалар, инфографика, бейнемазмұндар қолданылады. Бұл әдіс оқушылардың есте сақтау қабілетін арттырып, білімді терең меңгеруге көмектеседі.
- Түсіндірмелі және қысқаша әдіс – білімді қысқа әрі нақты түрде жеткізу, оны оқушыларға оңай түсінікті етіп баяндау. Мұғалімнің түсіндіруі қарапайым және нақты болуы тиіс.
3.2. Пікірталас және топтық жұмыс стратегиялары
Оқушылардың өз пікірін айту, бір-бірімен пікір алмасу, өз көзқарастарын қорғау қабілеттерін дамыту мақсатында қолданылатын стратегиялар:
- Топтық жұмыс – оқушыларды топтарға бөліп, бірлесіп жұмыс істеуге үйрету. Топтық жұмыста оқушылар әртүрлі пікірлер айтып, бірлесіп шешімдер қабылдайды. Бұл әдіс оқу процесінде ынтымақтастықты дамытуға мүмкіндік береді.
- Пікірталас әдісі – оқушылардың өз ойларын ашық айту, пікір алмасу арқылы сабақта белсенділігін арттыру. Оқушылар берілген тақырып бойынша әртүрлі көзқарастарды талдап, шешімдер шығарады.
3.3. Қолданбалы тапсырмалар мен ойындар стратегиялары
Бұл стратегиялар оқушылардың білімін нақты өмірде қолдануға мүмкіндік береді:
- Практикалық тапсырмалар – теориялық білімді өмірде қолдану дағдыларын қалыптастыру. Оқушыларға тапсырмалар беріліп, олар оны орындау барысында алған білімдерін тәжірибеде қолданады.
- Ойындар мен жаттығулар – оқушылардың шығармашылық қабілеттерін дамыту үшін түрлі ойындар мен жаттығуларды пайдалану. Ойындар оқушылардың зейінін, еске сақтау қабілетін арттырады, оларды ынталандырып, оқуға деген қызығушылықтарын оятады.
3.4. Бағалау және кері байланыс стратегиялары
Бағалау және кері байланыс оқушылардың білім деңгейін анықтауға және оқу процесін жақсартуға көмектеседі:
- Формативті бағалау – оқушылардың жұмысын үнемі бақылау және бағалау. Бұл оқушылардың білімін түзетуге, оларды ынталандыруға мүмкіндік береді.
- Кері байланыс – оқушыға өзінің жетістіктері мен кемшіліктері туралы пікір беру. Бұл оқушының білім деңгейін жақсартуға ықпал етеді.
4. Оқытудың табысты стратегиялары
Табысты оқыту стратегиялары оқушылардың жоғары деңгейде білім алуын қамтамасыз ету үшін қолданылатын әдіс-тәсілдер болып табылады. Оқытудың табысты стратегияларын қолдану үшін төмендегі факторларды ескеру қажет:
- Мотивацияны арттыру – оқушылардың білім алу процесіне деген қызығушылығын ояту. Оқушылардың қызығушылығын арттыру үшін әртүрлі әдіс-тәсілдер мен құралдарды пайдалану қажет.
- Жеке тұлғаның дамуы – оқушылардың жеке ерекшеліктеріне назар аудару, олардың қабілеттері мен мүмкіндіктеріне сәйкес тапсырмалар беру. Әрбір оқушының оқу процесінде өз деңгейіне сәйкес жетістіктерге жетуі маңызды.
- Технологиялық құралдар қолдану – қазіргі заманда ақпараттық технологияларды пайдалану оқу процесін жеңілдетеді. Электронды оқулықтар, интерактивті тақталар, интернет-ресурстар оқу процесін қызықты әрі тиімді етеді.
5. Қорытынды
Бастауыш мектепте оқытудың тиімді стратегияларын қолдану оқу процесін белсенді, қызықты және нәтижелі етуге мүмкіндік береді. Қарапайым және табысты стратегияларды қолдану оқушылардың білімге деген қызығушылығын арттырып, олардың ойлау қабілеттерін дамытады. Бұл стратегиялар оқушының жеке тұлғалық дамуында маңызды рөл атқарады, олардың шығармашылық қабілеттерін дамытып, білімді өмірде қолдануға үйретеді. Оқытудың тиімді әдіс-тәсілдерін қолдану мұғалімнің педагогикалық шеберлігін арттырып, білім сапасын жоғарылатады.
Әдебиеттер тізімі:
- Құдиярова, Р. (2019). Бастауыш мектепте оқыту әдістемесі. – Алматы: «Рауан» баспасы.
- Әбдібекова, М. (2015). Педагогика және бастауыш білім беру. – Алматы: «Мектеп» баспасы.
- Бейсенбаева, Ә. (2018). Оқыту әдіснамасы және стратегиялары. – Астана: «Фолиант» баспасы.
- Балаева, З. (2017). Қазіргі педагогика: теория мен тәжірибе. – Алматы: «Ғылым» баспасы.
- Мұхамедов, Т., Әлімқұлов, А. (2020). Оқытудың тиімді әдістері. – Алматы: «Қазақ университеті» баспасы.
- Бейсембаева, Б. (2016). Педагогика негіздері. – Алматы: «Білім» баспасы.
- Шәкірова, С. (2021). Бастауыш мектепте оқытудың инновациялық әдістері. – Алматы: «Қазақ университеті» баспасы.
- Жарықбаев, Қ., Маманов, С. (2017). Қазақ мектептеріндегі оқыту әдістемесі. – Алматы: «Мектеп» баспасы.
- Тәжімұратова, Г. (2020). Педагогикалық технологиялар және олардың қолданылуы. – Астана: «Білім беру» баспасы.
- Сағындықова, М. (2015). Оқыту стратегиялары және олардың тиімділігі. – Алматы: «Рауан» баспасы.
