Элективті курс: "Қазақ тілі сабағында тіл дамыту және шығармашылық жұмыстар"

Батырбекова Назира Орталыққызы, Қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің мұғалімі, «№158 жалпы білім беретін мектеп» КММ, Қазақстан, Алматы қаласы

Элективті курс: "Қазақ тілі сабағында тіл дамыту және шығармашылық жұмыстар"

Элективті курс: "Қазақ тілі сабағында тіл дамыту және шығармашылық жұмыстар"

Курс атауы: Қазақ тілі сабағында тіл дамыту және шығармашылық жұмыстар

Курс мақсаты: Оқушылардың қазақ тіліндегі сөздік қорын арттыру, тілдік дағдыларын жетілдіру және шығармашылық қабілеттерін дамыту арқылы олардың өз ойын еркін, сауатты жеткізу дағдыларын қалыптастыру.

Курс міндеттері:

1. Оқушылардың сөйлеу тілін, жазбаша жұмыстарын дамыту.
2. Оқушылардың сөздік қорын кеңейту, жаңа сөздер мен тіркестерді қолдануға үйрету.
3. Оқушылардың шығармашылық қабілеттерін дамыту, мәтіндермен жұмыс істеу дағдыларын қалыптастыру.
4. Қазақ тілінің грамматикалық құрылымдарын меңгеруге ықпал ету.
5. Оқушыларды мәтіндер жазуға, әңгімелер мен шығармалар құрастыруға бағыттау.
6. Оқушыларға сөздерді қолдануда еркіндік бере отырып, оларды сөйлеу және жазу дағдыларына үйрету.

Курс құрылымы: 36 сағат (1 тоқсанға арналған)

1. Тақырып: Тіл дамытудың негіздері (2 сағат)

• Қазақ тіліндегі сөздер мен сөз тіркестерінің маңызы.
• Сөздік қорды кеңейту үшін әдіс-тәсілдер.
• Сөздермен жұмыс жасау тәсілдері: синонимдер, антонимдер, омонимдер.
• Сөздік дәптерін жүргізу.

Тапсырмалар:

• Оқушыларға белгілі бір тақырып бойынша жаңа сөздер тауып, оларды мағыналары бойынша топтастыру.
• Оқушылардың сөздік дәптеріне жаңа сөздер мен фразаларды жазып, әрбір сөздің мағынасын түсіндіру.

2. Тақырып: Мәтіндермен жұмыс жасау (4 сағат)

• Мәтіндердегі жаңа сөздер мен сөз тіркестерін түсіну.
• Мәтіндерден жаңа сөздер мен тіркестерді тауып, оларды сөйлемдерде қолдану.
• Мәтінді толық түсініп, мазмұнын қайта баяндау дағдылары.

Тапсырмалар:

• Мәтінді оқу және жаңа сөздер мен тіркестерді тауып, олардың мағыналарын түсіндіру.
• Мәтіннен таңдаған сөздермен сөйлемдер құрастыру.
• Оқушыларға өз мәтіндерін құрастыруды тапсырма ретінде беру (мысалы, тақырыпқа байланысты шағын әңгіме жазу).

3. Тақырып: Шығармашылық тапсырмалар (6 сағат)

• Шығармашылық жұмыстардың маңызы мен ерекшеліктері.
• Оқушыларға тақырып бойынша шығармашылық жазу (шығарма, эссе, әңгіме).
• Жаңа сөздер мен сөз тіркестерін қолдану арқылы шығармалар жазу.

Тапсырмалар:

• Оқушыларға тақырыптар беріледі, сол бойынша шығармашылық тапсырма орындау (мысалы, "Менің сүйікті жазушыма арнаған хат", "Қиялындағы әлем").
• Әңгіме немесе шығарма жазу тапсырмасын орындау (тақырыпқа байланысты).
• Жаңа сөздер мен тіркестерді қолдана отырып, шығармашылық жұмыстарды қорғау.

4. Тақырып: Диалог және пікірталас (4 сағат)

• Қазақ тілінде еркін диалог жүргізу дағдыларын дамыту.
• Пікірталасқа қатысу дағдыларын жетілдіру.
• Сөздер мен фразаларды дұрыс қолдану.

Тапсырмалар:

• Оқушылар арасында диалог жүргізу (тақырыпты таңдап, әңгіме жүргізу).
• Пікірталас ұйымдастыру (мысалы, "Болашақтағы жұмыс орның қандай болар еді?" тақырыбы бойынша пікірталас жүргізу).
• Диалогта синонимдер мен антонимдерді қолдану.

5. Тақырып: Тілдік ойындар және шығармашылық тапсырмалар (6 сағат)

• Сөздермен жұмыс істейтін ойындар: "Кроссвордтар", "Жасырын сөздер", "Кім көп сөз біледі?".
• Оқушылардың шығармашылық қабілеттерін дамыту ойындары арқылы.

Тапсырмалар:

• "Сөздер тізбегі" ойынын өткізу: бір оқушы сөз айтады, келесі оқушы сол сөзбен байланысты жаңа сөз айтады.
• "Жасырын сөздер" ойыны: сөздердің мағыналарын табу.
• Әртүрлі тақырыптарда шығармашылық жұмыстар орындау (мысалы, "Қазақтың салт-дәстүрлері", "Менің достарым туралы").

6. Тақырып: Жазбаша жұмыс және әдеби шығармашылық (6 сағат)

• Жазбаша жұмыс арқылы оқушылардың тілін дамыту.
• Шығармашылық жұмыстар жазу (мақала, репортаж, эссе, хат жазу).
• Әдеби шығармашылықты дамыту үшін тапсырмалар.

Тапсырмалар:

• Шығарма жазу: "Менің арманым", "Табиғаттың ғажайыптары" тақырыптарында шығармалар жазу.
• Репортаж жазу: Оқушыларға белгілі бір оқиға немесе жағдай бойынша репортаж жасау тапсырмасы беріледі.
• Хат жазу: Бір оқушыға хат жазу (мысалы, сүйікті жазушыға хат жазу).

7. Тақырып: Қазақ әдебиетінің ұлы тұлғалары және олардың шығармалары (6 сағат)

• Қазақ әдебиетінің ұлы тұлғалары мен олардың шығармалары.
• Қазақ әдебиетіндегі белгілі жазушылар мен ақындар туралы мәліметтер.
• Әдеби шығармаларды оқу және талдау.

Тапсырмалар:

• Белгілі ақын-жазушылардың шығармаларын оқу, қысқаша талдау жасау.
• Ақындардың өлеңдерінен үзінділер айтып, олардың тақырыбы мен мазмұнын түсіндіру.
• Қазақ әдебиетіндегі танымал шығармаларды оқу және оны талқылау.

8. Тақырып: Тілдік жетістіктерді бағалау және қорытынды (2 сағат)

• Оқушылардың тілдік жетістіктерін бағалау.
• Курс барысында меңгерген дағдыларды қорытындылау.
• Оқушылардың шығармашылық жұмыстарын талқылау және бағалау.

Тапсырмалар:

• Курстың қорытынды жұмысы ретінде оқушыларға шығармашылық жұмыс жазуды тапсыру (әңгіме, эссе, немесе шағын шығарма).
• Оқушылардың жазбаша жұмыстарын тексеру, оларды дұрыс бағалау.

Курс нәтижесі: Бұл элективті курс оқушылардың қазақ тіліндегі сөздік қорын арттыру, шығармашылық қабілеттерін дамыту және сөйлеу мен жазу дағдыларын жетілдіруге бағытталған. Курс барысында оқушылар жаңа сөздермен жұмыс істеу, мәтіндермен талдау жасау, шығармашылық жұмыстар жазу дағдыларын меңгереді. Курс соңында оқушылардың тілдік жетістіктері мен шығармашылық жұмыстарын бағалау арқылы олардың қазақ тіліндегі шеберліктері анықталады.

Әдебиет:

1. Ахметова, С. А. (2018). Қазақ тілін оқыту әдістемесі. Алматы: Қазақ университеті.
2. Мұқанова, Б. Т. (2020). Қазақ тілінің әдістемесі мен теориясы. Астана: Елорда.
3. Жанабаева, А. Б. (2015). Тіл үйретудің тиімді әдіс-тәсілдері. Алматы: Қазақ тілі және әдебиеті.
4. Мұсаева, Г. А. (2016). Қазақ тілі сабақтарында шығармашылық тапсырмаларды қолдану. Алматы: ҚазМУ баспасы.
5. Кәрімова, С. Т. (2019). Қазақ тілі сабақтарында сөздікпен жұмыс жасау. Тараз: ТарМУ.

Бұл элективті курс оқушылардың тілдік дағдыларын кеңейтеді және шығармашылық қабілеттерін дамыта отырып, қазақ тілінде еркін сөйлеу мен жазу дағдыларын қалыптастыруға ықпал етеді.