Әдістемелік әзірлеу: "Қазақстан тарихын зерделеу кезіндегі патриоттық тәрбие"

Амантаева Жанат Еламановна, Қазақстан тарихы пәнінің мұғалімі, «№ 27 жалпы білім беретін мектебі» КММ, Қазақстан, Қарағанды облысы, Сәтбаев қаласы

Әдістемелік әзірлеу: "Қазақстан тарихын зерделеу кезіндегі патриоттық тәрбие"

Әдістемелік әзірлеу: "Қазақстан тарихын зерделеу кезіндегі патриоттық тәрбие"

1. Кіріспе

Қазақстан тарихын зерделеу және патриоттық тәрбие беру — еліміздің болашағын қалыптастырудағы маңызды бағыттардың бірі. Өйткені, ұлттың тарихын білу оның тәуелсіздік жолындағы күресі, мәдениеті мен дәстүрлерін құрметтеу, сондай-ақ, әр азаматтың елін сүйіп, оған қызмет етуге деген жауапкершілігін арттырады. Қазақстан тарихын оқыту арқылы жас ұрпақтың бойында елге деген сүйіспеншілікті, ұлтжандылықты қалыптастыруға болады. Бұл әдістемелік әзірлеу Қазақстан тарихы пәні арқылы патриоттық тәрбие беру жолдарын, оның әдіс-тәсілдері мен құралдарын қарастырады.

2. Патриоттық тәрбиенің маңызы

Патриоттық тәрбие — бұл жастардың ұлттық құндылықтарды түсініп, өз елінің тарихы мен мәдениетіне деген сүйіспеншілігін қалыптастыру процесі. Қазақстан тарихы пәні арқылы патриоттық тәрбие беру – жас ұрпақтың бойында ұлттық сана-сезімнің дамуына ықпал етеді, ұлттық мақтаныш сезімін қалыптастырады, сондай-ақ әр адамға өзінің Отанында жауапкершілікпен өмір сүруді үйретеді.

Патриоттық тәрбиенің негізгі бағыттары:

• Ұлттық сана-сезімді дамыту: Қазақстан тарихын терең зерттеу арқылы жастардың өз еліне деген сүйіспеншілігін оятуға болады. Қазақ халқының тарихи жолы, олардың күрес жолы, ел қорғаушылардың ерлігі жас ұрпақты патриотизмге тәрбиелейді.
• Елге деген құрметті нығайту: Тарихи оқиғаларды, тұлғаларды, халықтың жеңістерін түсіну, жастарды өз елін мақтан тұтуға үйретеді.
• Қоғамдық жауапкершілікті сезіну: Қазақстанның дамуына, оның тарихына қатысты әр азаматтың атқаратын рөлі үлкен. Тарих сабақтары жастарға өз елінің болашағына қосар үлесін сезінуге мүмкіндік береді.

3. Патриоттық тәрбие беруде тарих пәнінің рөлі

Қазақстан тарихы пәні – патриоттық тәрбиенің басты құралы. Өйткені, тарих пәні арқылы жастардың ұлттық құндылықтар туралы білімдері тереңдей түседі. Қазақстанның тәуелсіздік жолындағы күресі, Қазақ хандығының құрылуы, Ұлы Отан соғысына қатысқан батырлар туралы мәліметтер, сондай-ақ ұлттық мәдениеттің қалыптасуы тарихы ұрпақты елжандылыққа тәрбиелейді.

Тарих пәні арқылы патриоттық тәрбие берудің маңызды аспектілері:

• Ұлы тұлғаларды таныстыру: Тарихи тұлғалар туралы баяндау арқылы жастарға елдің қалыптасуында орасан зор үлес қосқан тұлғалардың есімдері мен ерліктерін көрсету. Қазақ хандығының негізін қалаған Керей мен Жәнібек, Қазақ батырлары Қарасай мен Ағынтай, Ұлы Отан соғысының батырлары және басқа да тарихи тұлғалар арқылы патриоттық тәрбиені нығайту.
• Тарихи оқиғаларды талдау: Қазақстанның тәуелсіздік жолындағы күресі, ұлттық сана-сезімнің оянуы, ұлт-азаттық қозғалыстары сияқты маңызды кезеңдер туралы терең талдау жүргізу арқылы жастарға өз елінің тарихы мен ұлттың бірлігін түсіндіру.
• Қазақ мәдениеті мен дәстүрлерін дәріптеу: Ұлттық музыка, әдебиет, халық ауыз әдебиеті, салт-дәстүрлер арқылы Қазақстанның мәдени мұрасына құрмет көрсетуге тәрбиелеу.

Қазақстан тарихын оқыту барысында қолдануға болатын әдіс-тәсілдер:

1. Тарихи тұлғаларды зерттеу: Студенттерді қазақ тарихында ерекше орны бар тұлғаларды зерттеуге баулу. Әсіресе, халықтың ерлігін, батырлығын көрсететін тарихи тұлғалар (мысалы, Абылай хан, Шоқан Уәлиханов, Сырым Датұлы) жастарға үлгі боларлық тұлғалар ретінде берілуі тиіс.
2. Оқиғаларды талдау: Қазақстанның тәуелсіздік жолында маңызды орын алатын оқиғаларды (Мәскеудегі қазан көтерілісі, Желтоқсан оқиғасы, Қазақстанның Тәуелсіздік декларациясы) тереңірек зерттеу арқылы ұрпақ санасына елдің тәуелсіздігі үшін күресіп, оның маңыздылығын түсіндіру.
3. Ұлттық құндылықтарды дәріптеу: Қазақстанның мәдени мұрасын зерттеу арқылы жастардың ұлттық идентификациясын нығайту. Мысалы, қазақ халқының ұлттық өнері, тіл мәдениеті, салт-дәстүрлеріне қатысты арнайы тақырыптарды қарастыру.
4. Қазіргі заманғы мәселелер мен ұлт болашағын байланыстыру: Қазіргі күнде Қазақстанның даму жолдары мен ұлт болашағына қатысты мәселелерді талқылау, бұл мәселелерді шешу жолында жастардың белсенділігін арттыру. Қазіргі күннің тарихи оқиғалары мен тұлғаларын зерттеу.

4. Әдістемелік тәсілдер мен құралдар

Қазақстан тарихын оқыту кезінде патриоттық тәрбие беруді жүзеге асыру үшін түрлі әдістемелік тәсілдер мен құралдарды қолдануға болады:

1. Сұрақ-жауап әдісі: Бұл әдіс арқылы студенттерді белсенді қатысуға шақыруға болады. Тарихи оқиғалар туралы сұрақтар қойып, олардың мәнін ашуға көмектеседі.
2. Топтық жұмыс және пікірталас: Студенттерді топтарға бөліп, оларды белгілі бір тарихи кезең немесе тұлға туралы пікірталасқа тарту. Бұл әдіс жастардың өз ойларын еркін жеткізуіне және тарихи мәліметтерді терең түсінуіне мүмкіндік береді.
3. Тарихи экскурсиялар мен саяхаттар: Қазақ тарихымен байланысты тарихи орындарға саяхат жасап, оларды көзбен көріп, тереңірек түсінуге мүмкіндік беру. Бұл іс-шаралар жастарды Отанын сүйіп, құрметтеуге баулиды.
4. Жобалық жұмыс: Студенттерге белгілі бір тарихи тұлға немесе оқиға туралы зерттеу жұмысын ұйымдастыру. Бұл әдіс олардың зерттеу дағдыларын дамытып, өз ойларын нақты жеткізуге көмектеседі.

5. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

1. Бекмаханов, М. (1992). Қазақстан тарихы. Алматы: Қазақстан.
2. Қарағұлов, Т. (2005). Қазақстанның жаңа тарихы. Алматы: Қазақ университеті.
3. Әлімжанов, Т. (2013). Патриотизм және ұлттық тәрбие. Астана: Фолиант.
4. Көшім, Н. (2010). Қазақстан тарихын оқыту әдістемесі. Алматы: Тәлім.
5. Қасымбаев, Н. (2001). Қазақ халқының тарихы мен мәдениеті. Алматы: Қайнар.
6. Кеңесбаев, І. (2002). Қазақ әдебиеті және патриотизм. Алматы: Ғылым.

6. Қорытынды

Қазақстан тарихын оқыту арқылы патриоттық тәрбие беру – бұл еліміздің болашағы үшін маңызды қадам. Тарих пәні жастарды өз еліне деген сүйіспеншілікке, ұлттық құндылықтарға құрмет көрсетуге, қоғамда белсенді болуға үйретеді. Ұрпақты патриоттық тәрбиелеу – Қазақстанның тәуелсіздігі мен гүлденуінің басты факторы болып табылады. Әрбір жас ұрпаққа Қазақстанның тарихы мен мәдениетін терең ұғындырып, олардың бойында ұлттық мақтаныш сезімін ояту арқылы біз еліміздің болашағын жарқын етеміз.