Қазақстан тарихын оқытудың инновациялық әдістемелік тәсілдері

Амантаева Жанат Еламановна, Қазақстан тарихы пәнінің мұғалімі, «№ 27 жалпы білім беретін мектебі» КММ, Қазақстан, Қарағанды облысы, Сәтбаев қаласы

Қазақстан тарихын оқытудың инновациялық әдістемелік тәсілдері

Қазақстан тарихын оқытудың инновациялық әдістемелік тәсілдері

Кіріспе

Қазіргі заманда білім беру жүйесі үнемі өзгеріп, жаңарып отырады. Технологиялардың дамуы мен ғылыми зерттеулердің нәтижелері педагогикалық әдістемелердің жаңа әдіс-тәсілдермен толықтырылуына себепкер болып отыр. Қазақстан тарихын оқытуда да инновациялық әдістемелерді енгізу қажеттілігі артты. Бұл өз кезегінде оқушылардың тарихи білімін тереңдетуге, олардың аналитикалық және сыни ойлау дағдыларын дамытуға, сондай-ақ тарихты оқыту процесін қызықты әрі әсерлі етуге ықпал етеді.

Қазақстан тарихы пәні тек елдің өткенін ғана емес, оның мәдениеті, дәстүрлері, халықтың қоғамдық өміріндегі өзгерістерді де қамтиды. Осы себепті, тарих пәнін оқытуда инновациялық тәсілдерді қолдану ерекше маңызға ие. Мұндай тәсілдер оқушылардың білімін жақсартуға, олардың тарихи ұғымдар мен құбылыстарды түсінуін жеңілдетуге көмектеседі.

Инновациялық әдістемелердің маңызы

Инновациялық әдістемелер – бұл педагогикалық технологиялардың жаңа тәсілдері мен әдіс-тәсілдеріне негізделген оқыту әдістерінің кешені. Олар дәстүрлі оқыту жүйесіне жаңашылдық енгізіп, оқу процесін оқушылардың қажеттіліктері мен қызығушылықтарына сәйкес жетілдіруге бағытталады. Бұл әдістер оқушылардың өз бетімен зерттеу жүргізуін, сыни тұрғыда ойлауын және тарихи ақпаратты тереңірек меңгеруін қамтамасыз етеді.

Қазіргі білім беру саласында қолданылатын инновациялық әдістемелер, ең алдымен, оқушылардың білімін ғана емес, сонымен қатар олардың құндылықтарын, дүниетанымын, қоғамға деген көзқарасын қалыптастыруға бағытталған. Қазақстан тарихын оқытуда инновациялық әдістер тек пәннің мазмұнын игеруді ғана жеңілдетіп қоймай, оқушылардың жеке тұлғалық дамуында да оң әсер етеді.

Қазақстан тарихын оқытуда қолданылатын инновациялық әдістемелер

1. Жобалық әдіс
   Жобалық әдіс қазіргі кезде оқытуда кеңінен қолданылатын тиімді тәсілдердің бірі болып табылады. Бұл әдіс оқушыларға нақты тарихи оқиғалар немесе тарихи тұлғалар туралы терең зерттеу жүргізуге мүмкіндік береді. Жоба барысында оқушылар ғылыми зерттеу дағдыларын үйренеді, өздерінің пікірлерін дәлелдеу қабілеттерін дамытуға мүмкіндік алады. Мысалы, Тәуелсіз Қазақстанның құрылуы туралы жоба дайындап, оқушылар тарихи деректерді жинақтап, сол кезеңдегі оқиғаларды талдайды. Жобаның нәтижесінде оқушылардың топта жұмыс істеу дағдылары қалыптасып, өздері таңдаған тақырыпқа қатысты терең білім алады.
2. Интернет-ресурстарды пайдалану
   Бүгінгі таңда интернет білім беруде үлкен рөл атқарады. Қазақстан тарихын оқытуда интернет ресурстарын қолдану оқушыларға көбірек ақпарат жинауға, ғылыми мақалалар мен тарихи құжаттарды зерттеуге мүмкіндік береді. Онлайн архивтер, ғылыми журналдар мен білім беру платформалары арқылы оқушылар тарихи мәліметтерге жылдам қол жеткізе алады. Сонымен қатар, әлеуметтік медиа мен блогтар арқылы оқушылар өз білімдерін басқа адамдармен бөлісіп, тарихқа қатысты пікірлерін білдіре алады.
3. Интерактивті әдістер
   Интерактивті әдістер оқушылардың оқу процесіне белсене қатысуына ықпал етеді. Бұл әдіс барысында оқушылар тек тыңдаушы емес, өздерінің пікірлерін білдіретін, сұрақтарға жауап беретін, мәселені шешуге қатысатын тұлғаға айналады. Мұғалімдер сабақты сұрақ-жауап, пікірталас, дебаттар арқылы жүргізе алады. Мысалы, Қазақстанның тәуелсіздігі үшін күрес кезеңіндегі тарихи оқиғаларға қатысты пікірталас ұйымдастыру арқылы оқушылар түрлі көзқарастарды талдап, сол кездегі жағдайды тереңірек түсінуге мүмкіндік алады.
4. Симуляция және тарихи рөлдік ойындар
   Рөлдік ойындар арқылы оқушылар белгілі бір тарихи тұлғалардың немесе оқиғалардың рөлін өздері орындап, тарихи кезеңді тәжірибе жүзінде сезінеді. Бұл әдіс оқушылардың ойлау қабілеттерін арттырып, тарихқа деген қызығушылығын күшейтеді. Мысалы, Қазақстанның тәуелсіздігін жариялау сәтінде билік басында болған тұлғаларды, сондай-ақ сол кездегі халықтың пікірін модельдеу арқылы оқушылардың тарихи оқиғаларды өз тәжірибесінен өткізуіне мүмкіндік береді.
5. Кейс-стадиді (жағдайлық зерттеу) әдісі
   Кейс-стадиді әдісі белгілі бір тарихи оқиғаларды зерттеуге, сол оқиғалардың себеп-салдарын талдауға бағытталған. Оқушылар нақты жағдайды зерттеп, ол бойынша шешім қабылдайды. Мысалы, Қазақстанның алғашқы президентін сайлау кезеңіндегі саяси жағдайды талдай отырып, оқушыларға сол уақыттағы түрлі саяси шешімдер мен әрекеттердің салдарын бағалау ұсынылады. Бұл әдіс оқушыларды тарихи ақпаратты терең әрі жан-жақты талдауға үйретеді.
6. Тарихи карталарды қолдану
   Географиялық карталарды тарихты оқытуда пайдалану өте маңызды, себебі ол оқушыларға өткен заманның саяси және географиялық жағдайын түсінуге көмектеседі. Тарихи карталарды қолдана отырып, оқушылар белгілі бір кезеңдегі мемлекеттердің шекараларын, сауда жолдарын, маңызды орындарын, соғыс алаңдарын көріп, тарихи оқиғаларды визуалды түрде елестете алады. Бұл әдіс оқушылардың тарихқа деген қызығушылығын арттырып, олардың кеңістіктік ойлау қабілетін дамытуға ықпал етеді.

Қорытынды

Қазақстан тарихын оқытудың инновациялық әдістемелері білім беру саласындағы жаңа талаптарға сәйкес оқушылардың білімін тереңдетуге, олардың сыни ойлауын дамытуға, шығармашылық қабілеттерін арттыруға бағытталған. Заманауи педагогикалық тәсілдер мен ақпараттық технологияларды қолдану арқылы оқушылардың оқу процесіне белсенді қатысуына мүмкіндік туғызады. Жобалық әдіс, рөлдік ойындар, интернет-ресурстарды қолдану және басқа да инновациялық тәсілдер оқушылардың тарихқа деген қызығушылығын арттырып, оларды жоғары деңгейде білім алуға ынталандырады.

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

1. Смағұлова, Ә. С. «Инновациялық білім беру әдістері мен құралдары». Алматы: Қазақстан, 2019.
2. Мырзахметова, Б. М. «Қазіргі мектепте тарихты оқытудың жаңа технологиялары». Астана: Л.Н. Гумилев атындағы ЕҰУ баспасы, 2020.
3. Жұмабекова, Н. А. «Қазақстан тарихын оқытудың инновациялық әдістемелері». Алматы: ҚазМУ баспасы, 2018.
4. Тұрарбекова, Г. Т. «Интерактивті әдістерді қолдану арқылы тарихты оқыту». Оқытушы журналы, 2021.
5. Хасанова, М. Қ. «Тарихты оқытуда жаңа әдістер мен тәсілдер». Астана: Педагогика институты, 2022.
6. Абдуллина, Г. Б. «Инновациялық технологияларды тарихты оқытуда қолдану». Жаңа технологиялар және білім беру, 2021.