Каиржанова Айнур Аяпбергеновна, учитель казахского языка и литературы, СШ имени Канаша Камзина, Павлодарская область, город Аксу.
Қазақ тілі пәнінен факультатив (1-4 сыныптар үшін)
ТҮСІНІК ХАТ
«Қазақтілі» – бастауышмектептегінегізгі де, маңыздыпән.
«Қазақтілі» пәніарқылыоқушыларқоршағанортанытаниды, ұлттықмәдениетті, моральды, дүниетанымдысезінебастайды, сөйлеугедағдыландырудаоқушыныңөзіндікерекшелігіайқындалатүседі. Бұғанқосатілдіоқып-үйренубарысындаоқушыларалғашқытілдікмағлұматтардымеңгереді, олардыңақыл-ойы, сөйлеудағдыларыжетіледі.
Қазақтіліпәніндеқазақтілініңдыбыстық, лексикалықжүйесі мен грамматикалыққұрылымынмеңгеруүдерісіқарастырылады.
Пәндіоқытудыңвариативтібөлігіоқушылардыңбілімдеріноданәріжетілдіретүсумақсатындапайдаланылады. Білімалушылардыңтұлғалық ,жасерекшеліктерінескереотырып, олардыңөзойларынеркінжәнедәлелдітүрдеауызша да, жазбаша да, сауаттыжеткізебілуінжетілдірумақсатындаарнайы «Қызықтықазақ тілі» курсы бағдарламалықталаптарғасайұйымдастырылып,
1 сыныпта: аптасына 1 ретжүктемемен, жылына 33 сағат,
2 сыныпта : аптасына 1 ретжүктемемен ,жылына 34 сағат,
3 сыныпта : аптасына 1 ретжүктемемен , жылына 34 сағат,
4 сыныпта : аптасына 1 ретжүктемемен, жылына 34 сағат
жүргізіледі .
«Қызықты қазақ тілі» факультатив сабағыныңмақсаты:
Білімділік :
vБағдарламалықталаптарғасайбілім – білікдағдыларынқалыптастыру,
vКаллиграфиялықталаптарғасайсауатты, көркемжазудағдыларынжетілдіру ;
vҚазақтілісалаларыбойыншабілім – білікдағдыларынтереңдету ;
vСөздікқорларынмолайту .
Дамытушылық :
vАқыл – ойды , логикалықойлаудыдамыту ,
vЗейінін , қабылдау, қиялдарындамыту .
Тәрбиелік :
vАнатілінсүюге, құрметтеугетәрбиелеу ;
vҰлттық сана – сезімдіқалыптастыру ;
vОтансүйгіштікке , елжандылыққатәрбиелеу ;
vАдамгершілікасылқасиеттердібойғасіңіру .
1 сынып бойынша «Қызықты қазақ тілі » факультатив
сабағының күнтізбелік жоспары
Аптасына: 1 сағат,барлығы: 33 сағат
№ |
Мазмұны |
Жұмыс түрі |
Сағат саны |
Күні |
1 |
Әріптер әлемі |
Алфавитті жаттау |
1 |
|
2 |
Әріп элементтерін жазып үйрену Нені қайда қою керек? |
Ойын/әріптерді қою/ |
1 |
|
3 |
Әріптердің бірігуі |
Көру диктанты |
1 |
|
4 |
Буындық диктанты |
Сөз құрау,дыбыстық талдау Не жасырдық? Буын-дардыжасыруойыны |
1 |
|
5 |
Сөйлеммен танысайық |
Үлестірмелі қима қағаздармен жұмыс |
1 |
|
6 |
Екі буынды сөздерді жазу. Сөйлем жазу |
Тірек сызба,сюжетті суреттер |
1 |
|
7 |
Үш буынды сөздерді жазу.Сөйлем жазу |
Тірексызба,сюжеттісуреттер |
1 |
|
8 |
Ң , Е, К әріптерін жазу |
Қиын әріптерді тұтас жазу үлгілері |
1 |
|
9 |
Сөздік диктант |
Сөз,сөйлем жазу |
1 |
|
10 |
І, Ә, Й, З, Ө, Я әріптерін жазу |
Сөз жазу Әріптермен сөз,сөйлем жазу |
1 |
|
11 |
Буынға бөлейік |
Тірек сызба,сюжетті суреттер |
1 |
|
12 |
Х, Һ, В, Ф дыбыстар мен әріптер |
Сөздер құрау. |
1 |
|
13 |
Сызба бойынша сөйлем |
Әріптермен сөз, сөйлем жазу емлесі |
1 |
|
14 |
Э, Щ, Ц, Ү, ь, ъ әріптерімен байланыстырып жазу |
Әріптермен сөз, |
1 |
|
15 |
Сөз және сөйлем құрайық |
Ойлау жылдамдығын арттыру жаттығулары |
1 |
|
16 |
Сөздік диктант |
Дыбыстық талдау «Ойнайық та, |
1 |
|
17 |
Сөйлемдерді толықтырып аяқтау |
«Жылдам ойлау» ойыны |
1 |
|
18 |
Жоғалған сөздер |
Ойын «Кім шапшаң?» |
1 |
|
19 |
Мақал-мәтелдер көшіріп жазу |
Көркем жазу |
1 |
|
20 |
Заттардың жалпы және жеке атауы |
Сұрақтарға жауап |
1 |
|
21 |
Дауысты дыбыстарды жатқа жазу |
Балалардың жұмысын талдау |
1 |
|
22 |
Дауыссыз дыбыстарды жатқа жазу |
Талдау,жүйелеу |
1 |
|
23 |
Берілген сөздерден сөйлем құрап жазу |
Сюжетті суреттермен жұмыс |
1 |
|
24 |
Бас әріппен жазылған сөйлемдерді көшіріп жазу |
Жер-су,қаланың суреттері |
1 |
|
25 |
Сауатты жазып үйренейік |
Көшіріп жазу |
1 |
|
26 |
Терме диктант |
Сөз,сөйлем жазу |
1 |
|
27 |
Сурет бойынша сөйлем құрастыру |
Сюжетті суреттер |
1 |
|
28 |
Толықтыру диктанты |
«Келесі буынды тап» ойыны |
1 |
|
29 |
Сөздік диктант |
Көркем жазу |
1 |
|
30 |
Бір шумақ өлеңді жатқа жазу |
Есте сақтау диктанты |
1 |
|
31 |
Әріпті ертегілер /сөздерге байланысты/ |
Оқушы әңгімесі |
1 |
|
32 |
Шығармашылық диктант |
Сөз,сөйлем жазу |
1 |
|
33 |
Қайталау - білім анасы |
«Жылдам ойлан»ойын |
1 |
|
2 сынып бойынша «Қызықты қазақ тілі» факультатив
сабағының күнтізбелік жоспары
Аптасына: 1 сағат,барлығы: 34 сағат
№ |
Мазмұны |
Жұмыс түрі |
Сағат саны |
Күні |
1 |
Тіл және сөйлеу.Сөйлеу, сөйлеу түрлері |
Суретпен жұмыс, хат жазу |
2 |
|
2 |
Фонетика Әліпби, дыбыс, әріп |
Кестемен жұмыс , әліпби |
2 |
|
3 |
Дауыссыз , дауысты дыбыстардың түрлері |
Кестемен жұмыс, дыбыстық талдау |
2 |
|
4 |
Буын, буын түрлері, тасымал |
Кестемен жұмыс , талдау |
2 |
|
5 |
Тапсырмалар орындау |
Тест |
1 |
|
6 |
Мәтін. Мәтін түрлері |
Мәтінмен жұмыс |
2 |
|
7 |
Мәтін түрлерін жазып үйренейік |
Суретпен жұмыс |
1 |
|
8 |
Синтаксис. Сөйлем, айтылу мақсаты- |
Кестемен жұмыс |
2 |
|
9 |
Хабарлы, сұраулы, лепті сөйлемдерді құрып жаза білейік |
Практикалық жұмыс |
2 |
|
10 |
Диктант , қорытындылау, пысықтау |
Диктант жазу, тест |
1 |
|
11 |
Лексика. Сөз, сөздердің мағыналары |
Кестемен жұмыс |
2 |
|
12 |
Синоним сөздер |
Практикалық жұмыстар |
1 |
|
13 |
Омоним сөздер |
Практикалық жұмыстар |
1 |
|
14 |
Антоним сөздер |
Практикалық жұмыстар |
1 |
|
15 |
Тапсырмалар орындау |
Практикалық жұмыстар, тест |
1 |
|
16 |
Сөзжасам.Сөз , түбір, қосымша |
Кестемен жұмыс |
2 |
|
17 |
Қосымшаның түрлері |
Кестемен жұмыс |
1 |
|
18 |
Тарата материалдармен жұмыс |
Сұрақ – жауап, тест |
1 |
|
19 |
Морфология.Зат есім, түрлер |
Кестемен жұмыс, практикалық жұмыс |
1 |
|
20 |
Етістік , түрлері |
Кестемен жұмыс, практикалық жұмыс |
1 |
|
21 |
Сын есім , түрлері |
Кестемен жұмыс, практикалық жұмыс |
1 |
|
22 |
Сан есім , түрлері |
Кестемен жұмыс, практикалық жұмыс |
1 |
|
23 |
Тапсырамалар орындау |
Сұрақ – жауап, тест |
1 |
|
24 |
Сөйлеу мәдениеті. Біз сөйлесе білеміз бе? |
Рольдікойын |
1 |
|
25 |
Жыл бойы игерген білім- білік дағдыларын қорытындылап зерттеу |
Сұрақ – жауап, тест |
1 |
|
3 -сынып бойынша «Қызықты қазақ тілі» факультатив
сабағының күнтізбелік жоспары
Аптасына: 1 сағат, барлығы: 34 сағат.
№ |
Мазмұны |
Жұмыс түрі |
Сағат саны |
Күні |
1 |
Кіріспе.Сөйлеу. Ауызекі, жазбаша сөйлеу |
Суретпен жұмыс |
1 |
|
2 |
Фонетика .Әліпби ретін білеміз бе? |
Сөздерді әліпби ретімен жазу |
1 |
|
3 |
Адасқан әріптер |
Әріптерден сөз құрау |
1 |
|
4 |
Санамақ |
Санамақтармен танысу |
1 |
|
5 |
Бес саусақ |
Санамақтүрлері |
1 |
|
6 |
7 күн |
Санамақтың жаңа түрлері |
1 |
|
7 |
Лексика.Сөз. Қызықты сөздер |
Алғашқы, соңғы әрпін ауыстыру арқылы сөзді өзгерту |
1 |
|
8 |
Қалай жалғаған дұрыс? |
«Жалғауды жалғай білеміз бе?» ойыны |
1 |
|
9 |
Бірнеше мағыналы сөздер |
Омоним сөздерді қолданып сөйлем құрау |
1 |
|
10 |
Қалай қарай оқысаң да |
Екі жаққа да оқылуы бірдей сөздермен танысу, табу |
1 |
|
11 |
Сөз тарқату |
Ұзын сөздерден бірнеше қысқа сөз құру |
1 |
|
12 |
Синтаксис. Сөйлем түрлері (айтылу мақсатына қарай) |
Хабарлы сөйлемдерден сұраулы, лепті, бұйрықты сөйлем жасау |
2 |
|
13 |
Жай, құрмалас сөйлем |
Жай сөйлемдерді құрмалас сөйлемге айналдыру |
2 |
|
14 |
Сөйлем мүшелері |
Сызбаға сәйкес сөйлемдер жазу |
2 |
|
15 |
Жұмбақ .Әріпті жұмбақ |
Жұмбақ шешу |
1 |
|
16 |
Суретті жұмбақ |
Жұмбақ шешу |
1 |
|
17 |
Сөзжұмбақ |
Сөз жұмбақ шешу |
1 |
|
18 |
Анаграмма шешіп үйренейік |
Анаграмма шешу |
1 |
|
19 |
Бұл қай кезде болады? |
Жұмбақ шешу (жыл мезгілдеріне байланысты) |
1 |
|
20 |
Адасқан жауаптар |
Суретпен сұрақты сәйкестендіру |
1 |
|
21 |
Мақал-мәтелдер. Тақырыптық мақал-мәтелдер |
Мақал-мәтелдерді тақырыпқа байланысты топтастыру |
1 |
|
22 |
Жасырын мақал-мәтелдер |
Суретте жасырылған мақалдарды табу |
1 |
|
23 |
Жалғасын тап |
Мақалдардың жалғасын табу |
1 |
|
24 |
Қатемді тап |
Мақал-мәтелдегі адасқан сөздерді табу |
1 |
|
25 |
Жаңылтпаштар |
Жаңылтпаштарды тез айтып үйрену |
1 |
|
26 |
Ұйқасын тап |
Бос орынға ұйқас сөз табу |
1 |
|
27 |
Мәтін. |
Мәтіндермен жұмыс |
1 |
|
28 |
Сипаттау, әңгімелеу, пайымдау мәтіндері |
Суретпен жұмыс , мәтін құрап жазу |
2 |
|
29 |
Суретті мәтін |
Суреттерді сөзбен алмастыру арқылы мәтін құрау |
1 |
|
30 |
Қорытынды сабақ. «Мықты болсаң тауып көр» |
Сайыс сабақ |
1 |
|
4- сынып бойынша «Қызықты қазақ тілі» факультатив
сабағының күнтізбелік жоспары
Аптасына: 1 сағат,барлығы: 34 сағат
№ |
Мазмұны |
Жұмыс түрі |
Сағат саны |
Күні |
1 |
Мәтін. Мәтін түрлері. |
Мәтін түрлерімен танысу |
1 |
|
2 |
Мәтін бойынша жоспар құру |
Жай, күрделі жоспар құрып үйрену |
2 |
|
3 |
Жоспар бойынша әңгіме құру |
Әңгіме құрып үйрену |
1 |
|
4 |
Мәтіндегі тірек сөздер |
Тірек сөздер арқылы мәтін мазмұнын айту |
1 |
|
5 |
Мәтіндегі негізгі ой |
Негізгі ойды анықтауды үйрену |
1 |
|
6 |
Дұрыс/бұрыс |
Мәтін мазмұны бойынша сөйлемдердің дұрыс/бұрыстығын табу |
1 |
|
7 |
Оқиға ретін тап |
Мәтін бойынша сөйлемдерді ретімен орналастыру |
1 |
|
8 |
Суретті сөйлет |
Сурет бойынша шағын әңгіме құру |
1 |
|
9 |
Диалог, монолог |
Ролдік ойындар |
2 |
|
10 |
Суреттеу. Қоршаған ортаны суреттеу |
Табиғатты суреттеу |
1 |
|
11 |
Оқыған кітапқа немесе әңгіменің мазмұнын айта отырып, өз ой-пікірін айту. |
Пікір айтып үйрену |
1 |
|
12 |
Ертегілер елінде. Ертегі кейіпкерлері |
«Ертегі кейіпкерлерін білеміз бе?» ойыны |
2 |
|
13 |
Аңыз-әңгімелер |
Аңыз-әңгімелермен танысу |
1 |
|
14 |
Мысалдар |
Мысалдардың тәрбиелік мәнін анықтау |
1 |
|
15 |
Өтірік өлеңдер |
Өтірік өлеңдермен танысу, құрау |
1 |
|
16 |
Ұлтық ойындар |
Ұлтық ойындармен танысу, ойнау |
2 |
|
17 |
Қазақ халқының салт-дәстүрлері |
Салт-дәстүрлермен танысу, сахналау |
2 |
|
18 |
Киелі сандар. «3» санымен байланысты ұғымдар |
Киелі сандармен танысу |
1 |
|
19 |
«7» санымен байланысты ұғымдар |
Ұғымдарды білу |
1 |
|
20 |
«9» санымен байланысты ұғымдар |
Ұғымдарды білу |
1 |
|
21 |
«40» санымен байланысты ұғымдар |
Ұғымдарды білу |
1 |
|
22 |
Халық тағылымынан |
Тиым сөздер мен нақыл сөздермен танысу |
1 |
|
23 |
«Кім шапшаң?» ойыны |
Сұрақтарға жауап беру арқылы баспалдақ шыңына шығу |
1 |
|
24 |
Сөйлеу мәдениеті. Сөйлесе білеміз бе? |
Рөлдік ойындар |
1 |
|
25 |
Жазба мәдениеті |
Хат жазу |
1 |
|
26 |
Жұрт алдында сөйлеу мәдениеті |
Жұрт алдында сөз сөйлеуге үйрету |
2 |
|
27 |
Мәнерлеп оқу |
Өлеңді мәнереп оқуды үйрену |
1 |
|
28 |
Қорытынды сабақ. «Кім мықты?» сайыс |
Сайыс сабақ |
1 |
|
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
1. Қазақ тілі оқулықтары 1,2,3,4, сыныптар
2. Мұғалімдерге арналған қазақ тілі пәнінен әдістемелік құрал
3. Қазақ тілі . Дидактикалық материалдар. 2-4 сынып
«Алматыкітап» 2009-2011
4. Қазақ тілінен диктанттар мен мазмұндамалар жинағы 2-4 сынып
5. М. Әлімбав «Үлкендерден үйреніп» Алматы «Атамұра» 2006
6. «Ойнайық та ойлайық» Алматы «Рауан» 1995
МАЗМҰНЫ
Түсінік хат ............................................................................................... 1- 2
1 сынып бойынша күнтізбелік жоспары ............................... 3
2 сынып бойынша күнтізбелік жоспары ............................... 4
3 сынып бойынша күнтізбелік жоспары ................................ 5
4 сынып бойынша күнтізбелік жоспары ................................ 6
Пайдаланған әдебиеттер тізімі ...........................................