Ақмола облысы, Ж.Мусин атындағы педагогикалық колледжі, педагогика және филология ғылымдарының магистрі,  Жоламанова Тойындық Молдағалиқызы (ғылыми жетекші), Филология бөлімінің IV курс студенті, Мухамеджанова Куаныш Жаркыновна (студент-ізденуші)

Қазақ тілі пәнінен жүргізілетін заманауи сабақ түрлері

мен оның тиімділігі

Қазақ тілі пәнінен жүргізілетін заманауи сабақ түрлері мен оның тиімділігі

Аннотация

Бұл мақалада  қазақ тілі пәнінен жүргізілетін заманауи сабақ түрлері мен олардың тиімділігі туралы мәлімет жинақталған. Қазақ тілі пәнінен жүргізілетін заманауи сабақтарда оқушының терең ойлауына, үздіксіз жұмыс жасауына назар аударылады. Демек, оқушының сабаққа деген қызығушылығы артады, соның негізінде атқарған жұмысының нәтижесін көреді. Берілген мақаладағы негізгі ой осы.

Аннотация

Эта статья об эффективности современных уроков: сбор информации по инновационным урокам казахского языка. Инновационные уроки казахского языка предоставляет ученикам непрерывное внимание и глубокий интерес к данному предмету. Следовательно посещаемость учеников будет расти, на основе результатов проделанной работы.

Abstract

This article in the Kazakh language of modern occupations and collected information about their effectiveness. In the Kazakh language of modern pupils to think deep, uninterrupted attention. Consequently, interest in student attendance will increase, on the basis of the results of the work done. The main idea of this article.

Біз білім беру адамзаттың ортақ мүлкіне айналған дәуірде өмір сүрудеміз. Біздің міндетіміз – дүниежүзіндегі жаңалықтар мен дамуларды  назарға ала отырып, одан да жақсысын, тиімдісін ұсыну. Өйткені ғасырымызда барлық салада даму өте жедел жүзеге асуда. Әрине, дамудың негізі – білімде. 

Қазақстанның әлемдік білім беру кеңістігіне ену отандық білім дамуының стратегиялық жоспарын әзірлеуді және соған орай ұлттық білім жүйесінің жетістіктері мен білім дамуындағы жалпы әлемдік үрдістерді ескеретін жаңа үлгісіне көшуді талап етуде. Білім бере отырып, тиімді жолмен жаңа заман тұлғасын қалыптастыру әр ұстаздың мақсаты екені анық.

Қазіргі кезеңде білім берудің сапасын жақсарту, әдістемелік негізін өзгерту заман талабына сәйкес туындап отырған қажеттілік. Өйткені, мектептің әр күні көптеген ғылыми жаңалықтарға, терең әлеуметтік өзгерістерге толы. Бұрын оқу үрдісінде мұғалім басты рөл атқарған болса, қазіргі кезеңде оқушының рөлі басым болуды талап етеді.

Қазақ тілі пәнінен жүргізілетін жаңа сабақ түрлері – интеграциялық сабақ пән аралық байланысты жетілдіру мақсатына байланысты пайда болған. Қазақ тілі пәнінен жүргізілетін жаңа сабақ түрлері ретінде кіріктірілген сабақты, панорамалық сабақты,сайыс сабақты, аукцион сабақты,шығармашылық сабақты және бинарлы сабақты негізге алуға болады.

Кіріктірілген сабақтың негізгі мақсаты – оқу материалдарын байланыстырып, сабақта оқушыларға терең білім беру, ойлау қабілетін дамыту. Оқу материалдарын тақырыптарға сай біріктіріп беру оқушылардың жан-жақты тұтас, терең және берік білім алуына мүмкіндік жасайды. Сондықтан жыл сайын әрбір мұғалім пәндердегі ұқсас оқу материалдарын біріктіріп, яғни пәнаралық байланысты қолдана отырып,интегралдық жоспар жасайды. Ондағы материалдарды дер кезінде сабаққа пайдаланып, тиімді етіп іске асырады. Мысалға алатын болсақ қазақ тілі пәні оқытушысы және әдебиетші мұғалім кіріктірілген сабақ өткізе алады. Қазақ әдебиетінен Б.Момышұлының «Жауынгердің тұлғасы» атты тақырыпты өткен кезде, қазақ тілімен бірлесе жұмыс атқарған жөн. «РАФТ» әдісін пайдалана отырып, басты кейіпкерге хат жазады. Кіріктірілген сабақ барысында оқушы қазақ тілі пәнінен хат жазу стилі,орфография,пунктуация жайлы білімдерін тереңдетеді, ал әдебиет пәні бойынша Б.Момышұлының шығармасымен танысады. 

Панорамалық сабақты өткізудегі негізгі мақсат – озат мұғалімдердің өзінің ұстаздық зертханасын ашып, сабақ беруі, яғни әдістемесін көпке тарату. Панорамалық сабақты өткізу үшін мұғалімге қойылатын ең бірінші талап оның сабақ берудегі өзгеге ұқсамайтын өзіндік әдісінің болуы. Мұғалімнің оқыту процесінде ең көп сүйенетін әдісі қандай, оның тиімділігі неде? екенін тыңдаушылар біліп, сезуі керек. Панорамалық сабақтарға қойылатын талаптардың бірі – мұғалімнің өткізген сабағын өзі талдап беретіндігі. Панорамалық сабақ бір тақырыпты өтуге, яғни тек бір сабақ арқылы оның көп жылғы игі тәжірибелерін көпке танытады. Мысалы қазақ тілі пәнінен «Сөзжасам» тақырыбында панорамалық сабақ өткізуге болады. Осы сабақта сөзжасам дегеніміз не, оның жасалу жолдары туралы зерттеу жұмысы жүргізіледі.

Сайыс сабақ – сабақтың атына байланысты сыныпта екі топ білімдері бойынша сайысқа түседі. Мысалы: морфологиялық талдау жасау және синтаксистік  талдау жасау. Алдын ала оқушылардың ішінен қазылар алқасы құрылады. Мұғалімнің көмегімен қай топтың жеңгені анықталады. Екі команданың капитандарының жарысы ұйымдастырылып, олардың да жауаптары салыстырылады. Сонынан қорытынды шығарылады.

Аукцион сабақ –  бір нәрсені сату арқылы өткізіледі. Сабақтың құрылымы: өткен сабақты тексеру, аукцион тәртібін түсіндіру, зат сату, финал, қорытынды. Сабақ кезінде сатылатын бірнеше заттар тұрады. Затты ол туралы көп білетін оқушы сатып алады. Мысалы: киіз үй, қолөнер бұйымдары.

Шығармашылық сабақ – оқушылардың шығармашылық жұмыс істеуіне баса назар аударылады. Бұл сабаққа өте жақсы оқитын оқушыларды таңдап алып, топтарға бөлуге болады. Мысалы, 10 минут ішінде 1-2 топтың оқушылары сол тақырып бойынша кроссворд құрса, 3-4 топтың оқушылары олардың жауабын айтады. Бір тақырыпқа қысқа шығарма, сценарий, көркем немесе мультфильм құрғызуға болады. Қазылар алқасы әрбір топқа баға қояды.

Бинарлы сабақтың мақсаты – білімді, дағдылар мен біліктерді дәлелді тәжірибелік пайдаланудың жағдайын жасау, оқушыларға өз еңбегінің нәтижесін көру мүмкіндігін береді. Білімді жүйелеу, пәндердің байланысы мен желінің біртұтастығына сендіруді қалыптастыру үшін өткізілген бинарлы сабақ оқушының әлемді тануында ойының дамуында маңызды кезең болып  табылады.

Бинарлы сабақтар:

– пәнді үйрену мотивациясын арттырудың құралы болып қызмет етеді;

– оқушыларда өздігінен білім алу дағдыларын дамытады;

– аналитикалық қасиеттерін дамытады;

– зор тәрбиелік әлеуетке ие;

• бинарлы сабақтарда бұрын оқылмаған жаңа салаларға біліктер көшіріледі, бұл оқушыға шығармашылық жағдайларда шешім қабылдауға көмек көрсетеді.

Қазіргі уақытта қазақ тілі пәнінен жүргізілетін сабақ түрлері мен дәстүрлі сабақты салыстырсақ:

Қорытындылай келе, қазақ тілін оқыту – қиын да қызықты жұмыс. Қазіргі кезде қазақ тілін оқытатын мамандарға қойылатын талап жаңа технологиялық әдістерді қолдана отырып, сапалы және терең білім беру, олардың ойлау, көру қабілеттерін жетілдіру, уақытты дұрыс пайдалану, әртүрлі әдістерді қолдану, сабақты мазмұнды да қызықты өткізу, мұғалімнің жеке басының интелектісін дамыту, оқу іс-әрекетін, өтілетін тақырып мазмұнын аша білу. Сонымен жеке тұлғаны дарынды, білімді де білікті етіп шығару мұғалімнің педагогикалық шеберлігі. Яғни оқытудың жаңа инновациялық технологиясын қалыптастыру. Атақты ғалым В.М.Шепель «Технология, бұл – өнер, шеберлік, іскерлік әдістердің жиынтығы, жағдайдың өзгеруі» дейді.

ПАЙДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР

1. Исаев С. «Қазақ тіл білімінің мәселелері» Алматы 2014ж.

2. Жүнісбек Ә. «Жаңа технология негізі – сапалы білім», «Қазақстан мектебі», №4, 20083

3. Бардовскии Г.А. «Жаңа оқу технологиясы», №5 1993ж.

4. Интернет жүйесі https://www.tarbie.kz/

5. Жартынова Ж.А. «Интерактивті оқыту әдісін қолданып, сабақты жоспарлау және басқару», Алматы 2014ж.