Сабақтың тақырыбы

Тартылыс құбылысы.Бүкіләлемдік тартылыс заңы.Ауырлық күші.Басқа планеталардағы ауырлық күші.

Сабақтың мақсаты

Тартылыс құбылысы және ауырлық күші және  басқа планеталардағы ауырлық күші туралы түсінік беру.

Күтілетін нәтиже

Тартылыс құбылысын,ауырлық күшін, оның формуласын жаза білу,есептер шығара білу

Сабақтың түрі

жаңа білім қалыптастыру

Сабақтың әдісі

СТО,сұрақ-жауап,топпен,жұппен жұмыс, есептер шығару

Көрнекілігі

интербелсенді тақта, презентация,үлестірмелер, текше,резеңке доп, ЭКСПО билеті

Ұйымдастыру кезеңі

Амандасу(үш тілде амандасу) түгендеу,топқа стикердің түсін таңдау арқылы топқа бөліну.

Сабақ кезеңі

Мұғалімнің әрекеті

Оқушының әрекеті

Үй тапсырманы сұрау.

Сұрақтар қою

Сұрақтарға жауап беру

Білу

әр топтан  бір оқушыдан шығады менің қолымдағы текшені,кішкене резеңке допты алып төмен қарай  жібереді. Нендей жағдай орын алды? Ол денелер неліктен жер бетіне түседі?

Мақсатын қояды

Жаңа сабақты түсіну

Әлемдегі денелердің бір-біріне тартылуы бүкіләлемдік тартылыс деп аталады. Ағылшын ғалымы И.Ньютон бұл құбылысты зерттеп, табиғаттың ұлы заңы-Бүкіләлемдік тартылыс заңын тұжырымдады.

  Бүкіләлемдік тартылыс күші көрінісінің бірі –денелердің Жерге тартылу күшін ауырлық күші деп атайды және оны Fa әрпімен белгілейді.

Ғ_a =mg

Денеге әрекет ететін ауырлық күші дененің массасына тура пропорционал болатыны анықталған.

Барлық денелер үшін ауырлық күшінің дене массасына қатынасы тұрақты болады. Бұл тұрақты шаманы g әрпімен белгілейік, сонда болады.
  Тұрақты g-дің шамасы жуықтап алғанда 9,8 Н/кг тең.

   Өте дәл өлшеулер осы g тұрақтысының мәні тұрған орынның географиялық ендігіне байланысты болатынын көрсетеді. Мысалы, солтүстік полюсте g=9,832 Н/кг болса, экваторда g=9,870 Н/кг, 450 географиялық ендікте g=9,806 Н/кг.
Есептеулер жүргізу кезінде бұл тұрақтының аздаған өзгерістерін елемей, оның орташа шамасы g=10Н/кг –ды қолдануға болады. Жаңа терминдерді орысша,ағылшынша атап өту.

Оқушылар мұқият тыңдайды

Қолдану

Есептер шығару

№1Денеге әрекет ететін ауырлық күші 10 кН .Ол дененің массасы қандай

№2. Орта ендікте денеге әрекет ететін ауырлық күші 196,12Н.Дененің массасы қандай? Осы денеге экваторда, полюсте әрекет ететін ауырлық күштерінің шамасы қандай болады?

№3 Жүктің массасы 10 кг. Оған қандай ауырлық күші әрекет етеді

Бер:         БХЖ          шешуі:

Ғ=10 кН  =10⁴ Н            Ғ_a =mg

g= 10Н/кг       

 ==10³ кг

m=?

Бер:

Ғ=196,12Н      Ғ_a =mg

g _ендік= 9,806Н/кг           ==20 кг

g _э= 9,780Н/кг           Ғ_э=mg=20кг·9,780Н/кг=195,6Н             

g _п= 9,832Н/кг          Ғп=mg=20кг·9,832Н/

кг=196,64Н              

 m=?

Бер:                    Шешуі:

m=10 кг 

 Ғ_a =mg=10кг* 9,8Н/кг =98Н

g= 9,8Н/кг          

F=?

Талдау

1) Суреттерге қарап есеп құрастыру:

2)Семантикалық карта

3)Берілген сөздерді үш тілде тауып, қандай да бір фигураны құрастыр

Жер                       Земля                       Earth

Күш                       Сила                        force

Масса                    масса                       mass

Гравитация         гравитация        gravitation

Тұрақты мән       постоянное значение          constant value

Ньютон                 Ньютон                                 Newton

Алу                        минус                                     minus

Көбейту                умножение                            times

Тең                        равно                                      equally

Күн                       Солнце                                   Sun

1)Суреттерге қарап есеп құрастырады.

 2)Семантикалық картаны толтырады

3)Берілген сөздерді үш тілде тауып, фигура құрастырады

Мысалы: үшбұрыш, төртбұрыш, ромб

Жинақтау

«Карусель» тәсілі бойынша ақ қағазға түсінгендерін жазады.Оны топпен алмасып оқиды.

Оны топпен алмасып оқиды.

Үйге тапсырма:

§30  12-жаттығу №2№6,№7

Бағалау

Екі жұлдыз, бір тілек. Әр тапсырманы дұрыс орындағаны үшін ЭКСПО билеттерін тарату